اجزای تابلو برق صنعتی

حتما تابلو برق را دیده‌اید؟ اجزای تابلو برق صنعتی شامل مدار‌ها، کلید‌ها، پنل‌ها و … بوده که با هدف تقسیم برق و محافظت از دستگاه‌ها کنار هم قرار گرفته‌اند. اما آیا می‌دانید بیش از 20 نوع از قطعات مختلف الکتریکی بر روی تابلو برق صنعتی قرار دارند؟
شاید در نگاه اول این حجم از قطعات بر روی تابلو برق صنعتی امکان پذیر نباشد اما پس از این که تک تک اجزای تشکیل دهنده تابلو برق صنعتی را بررسی کردیم متوجه شدیم که حجم بسیاری از تجهیزات الکتریکی در جهت تنظیم، تقسیم و … جریان الکترکی در کنار هم قرار گرفته‌اند در ادامه ما به شرح تک تک انواع  قطعات تابلو برق صنعتی و معرفی آنها خواهیم پرداخت.

اجزای تشکیل دهنده تابلو برق صنعتی

برای این که تابلو برق ساختمان بتواند کار تقسیم و حفاظت را به درستی انجام دهد از اجزای مختلفی استفاده می‌کند، اجزای تابلو برق صنعتی(اجزای تشکیل دهنده تابلو برق صنعتی)؛ عبارت‌اند از مجموعه تجهیزاتی شامل کلید، تایمر، سوئیچ، فیوز و … که در راستای هدف مشترکی براساس برنامه‌ای که به آنها داده شده، کنار هم کار می‌کنند.

به صورت کلی اجزای تابلو برق صنعتی به شرح زیر هستند:

• مدار قدرت(مدار کنترل)
• مدار کنترل
• فیوز
• سوئیچ(پوش باتن)
• چراغ های هشدار و سیگنال
• سوئیچ جداکننده
• کنترل کننده منطقی قابل برنامه ریزی
• کنتاکتور
• ترانسفورماتور(ترانس)
• مقره Insulator
• شینه Busbar
• درایو‌های موتور
• رله
• مدارشکن
• بی متال
• بلوک‌های ترمینال
• قطع کننده مدار
• پنل های پشتی
• پنل‌های زمین
• کلید نشتی جریان(محافظ جان)
• کلید کامپکت (MCCB)
• کلید حرارتی(MPCB)
• کلید مینیاتوری (MCB)
• تایمر
• سیم و کابل
• کلید نشستی جریان
• تجهیزات اندازه گیری
• داکت کابل

در ادامه به صورت خلاصه به توضیح و کاربرد هر یک از انواع قطعات تابلو برق صنعتی می‌پردازیم:

مدار قدرت(Power Circuit)

به صورت کلی مدارهای الکتریکی صنعتی از دو بخش مدار اصلی مدار فرمان و مدار قدرت تشکیل شده‌اند، مدار قدرت بخشی از تابلو برق صنعتی بوده که وظیفه کنترل ، قطع و وصل جریان را برعهده دارد. در واقع مدار قدرت جریان را از خود عبور داده و سبب حرکت بار الکتریکی از منبع تغذیه به سمت مصرف کننده می‌شود.

مدار کنترل(مدار فرمان)

در واقع به مدار الکتریکی که دارای اجزای کنترلی باشد مدارکنترل یا مدار فرمان گویند. حال این مدار می‌تواند تا حدی ساده باشد مانند کلید برق که برای خاموش و روشن کردن جریان برق استفاده می‌شود یا یک قطعه دارای تجهیزات بیشتری مانند تایمر، سوئیچ، رله، چراغ و …
از دیگر وظایف مدار فرمان می‌توان به کنترل و محافظت از مدار قدرت اشاره کرد.

فیوز(Fuse)

یکی از اجزای تشکیل دهنده تابلو برق صنعتی، فیوز است. فیوز یک قطعه بر روی مدار بوده که کار حفاظت را برعهده دارد. در واقع در صورتی که جریان از حد مجاز افزایش یابد فیوز جریان را قطع کرده تا با این کار به دیگر قطعات آسیب وارد نشود.

سوئیچ(شستی)

سوئیچ‌ها که به آنها شستی یا پوش باتن هم گفته می‌شوند برای کنترل پروسه یک سیستم عملیاتی یا یک دستگاه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پوش باتن‌ها انواع مختلفی دارند که هر کدام از آنها با توجه به نوع مصرف می‌توانند بر روی مدار صنعتی مورد استفاده قرار گیرند.

چراغ های هشدار و سیگنال

چراغ‌های هشدار که از دیگر اجزای تشکیل دهنده تابلو برق صنعتی هستند و وظایف آنها اعلام هشدار یا خطا، وضعیت و … را نشان دهند.

سوئیچ جداکننده

قطعه سوئیچ جداکننده از دیگر اجزای تابلو برق صنعتی است که بر روی مدار قرار می‌گیرد این سوئیچ وظیفه رساندن جریان بار به حد تعیین شده است. در واقع با تنظیم و شکستن جریان، شرایطی را فراهم می‌اورد تا قطعات دیگر یا مصرف کننده بار دچار آسیب نشود.

کنترل کننده منطقی قابل برنامه ریزی

به کنترل کننده منطقی قابل برنامه ریزی، plc گفته می‌شود. این دستگاه که یکی از تجهیزات مهم تابلو برق صنعتی محسوب می‌شود قابل برنامه ریزی منطقی بوده و می‌توان بر روی آن برنامه نویسی انجام داد یا داده‌هایی را وارد کرد و سپس با توجه به آن خروجی‌هایی را نمایش داد یا کنترل کرد.

کنتاکتور

یکی دیگر از اجزای تابلو برق صنعتی کنتاکتور(نوعی کلید مغناطیسی) است، این قطعه که به آن سوئیچ کنترل شده الکتریکی گفته می‌شود وظیفه قطع و وصل کردن مدار را بر  عهده دارد.

ترانسفورماتور(ترانس)

ترانسفورماتور یا ترنسفورمر یا ترانس از تجهیزات مهم بر روی تابلو برق صنعتی بوده که وظیفه ایجاد میدان مغناطیسی و انتقال قدرت بدون اتصال را دارد. در واقع ترانس‌ها این شرایط را به وجود می‌اوردند تا انرژی الکتریکی بدون تعییر نوع انرژی، در اندازه‌های مختلف در اختیار دستگاه مصرف کننده قرار بگیرد.

مقره Insulator

مقره‌ها به عنوان عایق‌هایی در تابلو برق الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. جنس این نوع قطعات از چینی یا پلاستیک است، از کاربرد آنها می‌توان به مواردی مانند جلوگیری از اتصال شینه به بدنه اشاره کرد.

شینه Busbar

از دیگر اجزای تشکیل دهنده تابلو برق صنعتی می‌توان به شینه یا باسبار اشاره کرد. جنس این شینه‌ها مسی یا آلومینیومی بوده و از آنها جهت اتصال تجهیزات قدرت به یکدیگر زمانی که دما بالاست یا جهت تولید و تبدیل انرژی الکتریکی استفاده می‌شود.

درایو‌های موتور

درایوهای موتور یا کانورتر فرکانس یا اینورتر از انواع قطعات تابلو برق صنعتی بوده که برای تنظیم دور موتور AC مورد استفاده قرار می‌گیرند.
این قطعه می‌تواند دور موتور را از صفر تا چندین برابر تغییر دهد.

رله(Relay)

رله یکی از تجهیزات تابلو برق صنعتی است که مانند یک کلید الکتریکی وظیفه قطع و اتصال جریان را دارد. تفاوت این کلید با سایر کلید‌ها، کنترل باز و بسته کردن جریان به روش‌هایی مختلفی مانند: حرارتی، مغناطیسی، مکانیکی، الکترواستاتیک و … است.

مدارشکن(دژنکتور)

قطعه مدارشکن نوع دیگری از کلید در تابلو برق صنعتی است اما این کلید از نوع خودکار است و وظیفه آن محافظت از مدار در برابر ورود بارهای اضافی است.

بی متال(Bimetal)

بی متال نیز یک دستگاه بر روی تابلو برق است که وظیفه آن محافظت از موتور الکتریکی در هنگام افزایش جریان است. به این صورت که اگر جریان بیش از حد تعیین شده وارد شود بی متال جریان مدار فرمان را قطع می‌کند.

بلوک‌های ترمینال

بلوک‌های ترمینال به عنوان پایانه‌های پیچ یا اتصال ترمینال یا پایانه اتصال شناخته می‌شوند. این بلوک‌ها که از جنس پلاستیک هستند و در واقع به عنوان محوظه‌ای جهت افزایش امنیت اتصال دو یا چند سیم مورد استفاده قرار می‌گیرند.

قطع کننده مدار

این قطعه نیز مانند کلید است که به صورت خودکار عمل می‌کنند در واقع در صورتی که جریان از حد تعیین شده افزایش یابد، قطع کننده مدار جریان را قطع می‌کند.

پنل های پشتی(Back panel)

از این قطعه می‌توان برای نصب ریل DIN و کانال کشی‌ها استفاده کرد. پنل‌های پشتی این امکان را می‌دهند که دستگاه‌های خارجی بتوانند متصل شوند.

کلید نشتی جریان(محافظ جان)

این کلید نیز مانند سایر کلید‌ها از اجزا تابلو برق صنعتی است و وظیفه آن مقایسه جریان رفت و برگشت می‌باشد، در صورتی که بین جریان رفت و برگشت تقاوتی وجود داشته باشد این کلید جریان را قطع می‌کند.

کلید کامپکت(MCCB)

از دیگه اجزای تشکیل دهنده تابلو برق صنعتی می‎توان به کلید کامپکت اشاره کرد. این دستگاه که بر روی مدار قرار می‌گیرد وظیفه محافظت از قطعات تابلو برق در برابر اتصال کوتاه یا افزایش بار را دارد و در صورتی که جریان از حد تعیین شده بیشتر شود کلید کامپکت به صورت اتوماتیک جریان را قطع می‌کند.

کلید حرارتی(MPCB)

نوع دیگر از کلید‌های مورد استفاده در مدار صنعتی، کلید حرارتی است. در مواقع‌ای که شدت جریان بیش از حد تعیین شده می‌شود کلید حرارتی وظیفه قطع جریان مدار قدرت را دارد.

کلید مینیاتوری(MCB)

به کلید مینیاتوری، فیوز مینیاتوری هم گفته می‌شود، وظیفه این کلید محافظت از مدار در برابر افزایش شدت جریان و یا اتصال کوتاه است. کلید‌های مینیاتوری قطع جریان را به صورت خودکار انجام داده و قابل برنامه ریزی نیستند.

تایمر در مدارفرمان قطعه‌ای است که وظیفه تنظیم زمان را در مدار فرمان برعهده دارد به عبارتی می‌تواند مدارفرمان را برای مدتی مشخص کنترل کند.

سیم و کابل

مانند هر سیم و کابل دیگری سیم و کابل در مدار فرمان وظیفه انتقال سیگنال را برعهده دارند، حال این سیگنال می‌تواند دیجیتال یا آنالوگ باشد.
سیم و کابل در انتقال بارهای الکتریکی ضعیف‌تر بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تجهیزات اندازه گیری

از لوازمی مانند: ولت‌متر، آمپر‌متر، فرکانس‌متر، مولتی‌متر، وات‌متر، سنکروسکوپ و … به صورت آنالوگ یا دیجیتال جهت اندازه گیری جریان استفاده می‌شود.

داکت کابل

داکت‌ها که به عنوان کانال پلاستیکی بر روی سطوح مختلفی مانند سقف، دیوار و … جهت پوشاندن کابل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. وظیفه داکت کابل محافظت از کابل در برابر زدگی یا خوردگی و ایجاد ظاهری تمیز می‌باشد.

انواع تابلو برق صنعتی

بد نیست کمی هم درمورد انواع تابلو برق‌های صنعتی بدانید، تابلو برق‌ها از لحاظ ابعاد به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. و هر کدام از اندازه‌های آن برای موارد مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع مختلف تابلو برق‌ها می‌توانند مانند یک جعبه کوچک روی دیوار تا یک اتاق کوچک نظارت توسط یک تیم باشند. به صورت کلی تابلو برق‌ها در انواع فشار قوی، متوسط، ضعیف برای اهداف متناسب به کار می‌روند.

یادگیری تابلو برق صنعتی؛ قدم اول

تا اینجا درمورد اجزای تشکیل دهنده تابلو برق صنعتی گفتیم و این که هر کدام از این قطعات چه اهداف و کاربردی در تابلو برق دارند. اگر شما هم جزو افرادی هستید که به تجهیزات برق و یا رشته تابلو برق صنعتی علاقه دارید می‌توانید با ثبت نام در دوره‌ آموزشی تابلو برق صنعتی علاوه بر این که در این حوزه متخصص شوید به راحتی وارد بازار کار شده و درآمد بالایی را به دلیل داغ بودن بازار این حوزه، کسب نمایید.
جهت دریافت اطلاعات بیشتر از یادگیری تخصصی تا دریافت مدرک فنی حرفه‌ای بین المللی در این حوزه می‌توانید به آموزشگاه ایران ILO مراجعه نمایید و همچنین درمورد نحوه برگزاری دوره، سرفصل‌ها و … می‌توانید با شماره 02155965666 تماس بگیرید.